Barbarzyńca i filozof

            Przyszła pora zaprezentować prawdziwy klasyk, którym niewątpliwie jest Gorin-no sho Musashiego Miyamoto, w tłumaczeniu Agnieszki Żuławskiej – Umedy, wydany przez Diamond Books, Bydgoszcz 2001. Księga Pięciu Kręgów, bo tak brzmi polskie tłumaczenie tytułu, jest zebraną wiedzą Niten Ichi-ryu, szkoły walki dwoma mieczami. Autor (choć to poddawane jest niekiedy w wątpliwość) przedstawia filozofię oraz metodę walki, którą z powodzeniem stosował podczas swego życia.
            Musashi Miyamoto (1584 – 1645) stał się legendą już za życia. Zasłynął jako niezrównany i co ważniejsze niepokonany szermierz. Dodać muszę, że w owym czasie znakomitą większość pojedynków toczono na śmierć i życie. Jemu ze wszystkich (kilkudziesięciu) starć udało się wyjść zwycięsko. Dlatego możemy mieć pewność, że w przeciwieństwie do wielu innych teoretyków, on naprawdę wiedział o czym pisze. W Polsce stał się popularny w latach osiemdziesiątych XX wieku, dzięki serialowi emitowanemu w telewizji pt. Musashi.
            Książka napisana jest prostym, chciałoby się powiedzieć, żołnierskim językiem, ale nie brak jej głębi. Niektóre z głoszonych w niej twierdzeń może zburzyć, wytworzony przez popkulturę, obraz szlachetnego, postępującego zawsze zgodnie z kodeksem honorowym, japońskiego samuraja. Z tekstu aż bije po oczach pragmatyzm, który w skrócie można opisać w następujący sposób: Postępuj zgodnie z zasadami, ale moimi; Trzymaj się ich i nie odstępuj na krok, a będziesz zawsze odnosił sukces; Jeśli nie masz szans na zwycięstwo pokaż plecy i uciekaj; Jeśli dostrzeżesz okazję zabij, jeśli nie możesz zabić – zrań, a potem dobij; Jeśli nie masz okazji – stwórz ją, nawet jeśli będziesz musiał postąpić niezgodnie z honorem; Wygrywaj za wszelką cenę. To prawdziwa biblia dla zwycięzców, rekinów finansowych, polityków, mistrzów sportu, … socjopatów. Oczywiście jest to wielkie uproszczenie. Książka zwiera dużo więcej treści, światopogląd i etykę, z którymi warto się zapoznać. Musashi wskazuje drogę, którą sam przemierzył i na końcu której jest pustka. Jak ją rozumiał? Posłuchajcie:
              Na dokładkę wydawca zamieścił Dokugyodo – Samotna droga. Spisane przez Musashiego, na niespełna tydzień przed śmiercią, wskazówki dla prawdziwego wojownika. Zawarł je w 21 punktach.
            Zabawna rzecz. Czytając po raz pierwszy Gorin-no Sho zauważyłem, że na końcach kilku akapitów pojawia się zwrot: reszta przekazu ustnie. Sadziłem, że Musashi nie podzielił się całą swoją wiedzą, że zostawił coś w zanadrzu. Coś wyjątkowego, tylko dla wybranych uczniów. Skłaniało mnie to wówczas do fantazjowania: co by to mogło być? Po latach dowiedziałem się, że taki wybieg stosowali dawni kopiści, którzy nie potrafili odczytać zapisu lub nie rozumieli jego treści. Co za rozczarowanie.
            Tak czy inaczej z Księga Pięciu Kręgów po prostu trzeba się zapoznać.